Wat is coeliakie (seu-lia-kie)?

Coeliakie: het klinkt als een gerecht van een Aziatisch restaurant, maar het is iets heel anders: Je spreekt het uit als seu-li-a-kie en het is geen gerecht met sambal maar een auto-immuunziekte waar helaas geen medicijn tegen bestaat.
Het enige wat iemand met coeliakie kan doen om van de klachten af te komen is een levenslang glutenvrij dieet volgen. En niet meer zoenen met je vriendje die net gluten heeft gegeten (ja echt!). Ook snel een patatje halen kan wat lastiger worden vanwege kruisbesmetting..

Gluten, kan je dat eten dan?

Het zijn bijzondere dingen die gluten: je kan ze niet zien maar ze lijken wel overal in te zitten! Gluten zijn eiwitten die voorkomen in de graansoorten tarwe, rogge, gerst, spelt en kamut. Coeliakie wordt hierdoor ook wel glutenintolerantie genoemd. Maar deze benaming klopt niet helemaal. Dat leg ik hier verder uit.

Op onze allergenen pagina over gluten lees je meer over de verschillende benamingen en vervangende producten.

Wat gebeurt er in je lijf?

Wanneer mensen met coeliakie gluten eten, raakt het darmslijmvlies van de dunne darm ontstoken. En beschadigde darmen, die nemen slecht voedingsstoffen op!
Naast (buik)klachten, diverse vage klachten en zelfs depressiviteit, ontstaan ook allerlei voedingstekorten. Op langere termijn liggen verschillende chronische ziekte en bij kinderen zelfs een groeiachterstand op de loer.
Coeliakie heb je levenslang; het is geen allergie waar je ernstige reacties in de vorm van bijvoorbeeld een anafylactische shock kan krijgen; het is een auto-immuunziekte waarbij je elke keer na het eten van gluten je darmslijmvlies opnieuw beschadigd.

Wat is het verschil tussen coeliakie, glutensensitiviteit en een tarwe-allergie?

Waar de een gluten vermijd omdat het in bijna alle vormen van brood en pasta voorkomt – en hiermee niet in een koolhydraatarm of Paleo dieet past – is het voor de ander pure noodzaak om gluten uit hun dieet te schrappen. Er zijn echter wel verschillen:

• Mensen met een tarwe-allergie krijgen alleen klachten na het eten van tarwe. De overige graansoorten zoals spelt, kamut etc. verdragen zij veelal wel, ondanks dat dit gluten bevat.
• Mensen met een glutensensitiviteit (ook wel non-coeliakie, non-celiac glutensensitivity (NCGS) of glutengevoeligheid genoemd) zijn gezakt voor de standaard coeliakie test. Maar: ze hebben wel meerdere symptomen die passen binnen het ziektebeeld van coeliakie. Een groot verschil is echter dat bij glutensensitiviteit de dunne darm niet beschadigd raakt door een ontstekingsreactie wanneer er gluten gegeten worden. Er is hier helaas nog weinig verder over bekend; het vermijden van gluten geeft verlichting van de klachten en is hierbij het advies.
• Heb je coeliakie? Dan heb je de spreekwoordelijke jackpot gewonnen: geen gluten meer voor de rest van je leven! Zelf een klein spoor van gluten kan je al doodziek maken. Je lichaam maakt namelijk antistoffen aan tegen je eigen weefsel, vandaar dat dit een auto-immuunziekte is.
  Als bonus hebben sommige patiënten ook last van andere aandoeningen zoals bijvoorbeeld een lactose intolerantie of botontkalking. Ook een combinatie met diabetes regelmatig voor.

De diagnose

Hoe kom je er nu achter of je daadwerkelijk coeliakie hebt? De eerste stap naar een diagnose is een bloedtest naar antistoffen tegen gluten. Deze bloedtest kun je gewoon bij je huisarts laten doen. Als er antistoffen in je bloed zitten is de kans heel groot dat je coeliakie (gluten intolerantie) hebt.
Zijn er geen antistoffen aangetroffen, dan wil dat nog niet zeggen dat het helemaal is uitgesloten dat je coeliakie hebt. Een klein deel van de mensen met coeliakie heeft geen antistoffen, dus als er toch een vermoeden is van coeliakie, ondanks een negatieve bloedtest, kan het nuttig zijn om verder onderzoek te doen.

Let op! Wanneer je bij een medisch specialist laat onderzoeken of je coeliakie hebt moet je gluten blijven eten. Anders kunnen de uitslagen onbetrouwbaar zijn.

Indien er antistoffen tegen gluten in je bloed zijn gevonden, zal je worden doorverwezen aar een specialist in het ziekenhuis voor een biopt van de dunne darm. Bij dit onderzoek wordt een dun slangetje met een camera via je mond, keel en maag naar de dunne darm geleid. Hiervoor kan je desgewenst een “roesje” krijgen. Via het slangetje worden kleine hapjes genomen van het weefsel van de dunne darm. Deze worden in een laboratorium nagekeken op beschadigingen.
Bij kinderen is een biopt niet altijd meer nodig, maar kunnen andere richtlijnen gelden. Overleg hierover met je arts.

Als de diagnose coeliakie is vastgesteld is het van belang dat je een diëtist raadpleegt voor hulp bij een glutenvrije dieet en tips krijgt om een tekort aan vitaminen en mineralen te voorkomen. Vanuit mijn praktijk voor orthomoleculaire geneeswijze begeleid ik als ervaringsdeskundige veel mensen met coeliakie in een persoonlijk of online consult! Neem bij vragen gerust contact op!

Bron: De Nederlandse Coeliakie Vereniging, Maag, Lever, Darm Stichting