Eetstoornissen bij Beterdooreten
Het aantal vrouwen en mannen met eetstoornissen zoals Anorexia Nervosa, Boulimia Nervosa en Binge Eating Disorder, groeit de afgelopen jaren enorm. Bij Beterdooreten heb ik het vaak over de helende kracht van gezonde voeding, maar wat als gezond eten een obsessie word? De balans is ver te zoeken en eten wordt een vorm van stress. De focus verschuift van gezond eten naar zo min mogelijk eten. Allemaal om zo dun en “perfect” mogelijk te zijn.
Stress is de grootste boosdoener voor onze gezondheid. Naast stress vanuit ongezonde voeding of ons drukke leven, kan ook mentale stress zorgen voor extreme gezondheidsproblemen en ons lichaam schaden.
De komende tijd gaan we hier bij Beterdooreten aandacht besteden aan eetstoornissen en een positief lichaamsbeeld. Samen met Tessa ga ik jou meer vertellen over eetproblematiek, balans en zelfliefde. Ik hoop dat wij samen wat meer (h)erkenning voor dit onderwerp kunnen creëren.
Het verhaal van Tessa
“Jij houdt wel van eten hè, dat is wel te zien”
Één van de vele opmerkingen die ik naar me toe kreeg geworpen, toen ik nog veel zwaarder was dan nu. Een opmerking die klinkt als een grap, wellicht goed is bedoeld maar die individueel of samen met andere opmerkingen zoveel schade en verdriet teweeg kan brengen.
Toen ik ruim vijf jaar geleden vlak voor kerst het getal 100 op de weegschaal zag staan, wist ik één ding zeker: “dit wil ik nooit meer!”. Ik veranderde mijn voedingspatroon drastisch en wist binnen een week vijf kilo af te vallen. Knap, zou je denken. De manier waarop dit ging was echter helemaal niet knap. Een obsessie voor sporten en afvallen leidde tot een angst voor eten, vanaf het moment dat het getal ‘100’ op mijn netvlies kwam te staan. Twee keer per dag ging ik sporten, soms wel twee uur lang, terwijl ik geen flauw idee had hoe ik een passend sportschema moest uitvoeren of hoe ik mijn trainingen moest indelen. Als een bezetene ging ik tekeer op cardio- en krachtapparaten. Maar dat was niet het enige.
“Gewoon zo min mogelijk eten, dan word je vanzelf slank”
Het eten werd met de dag moeilijker. Ik begon met het vermijden van brood, omdat ik mezelf had wijsgemaakt dat dit een dikmaker was en ik hierdoor snel gewicht kon verliezen. Mijn voedingspatroon bestond lange tijd uit niet meer dan gele vla met rozijnen, kale rijstwafels of soms rijstwafels met pindakaas en “normaal” avondeten. Ik kon hier de dag vaak mee doorkomen, maar kreeg al snel (vr)eetbuien om de voedselrestricties te compenseren. Als ik overdag ging werken kon ik het prima uithouden op rijstwafels, maar als ik thuiskwam en de kast met snoep, koek en chips binnen handbereik was verloor ik mijn controle. Voor het avondeten snackte ik grotendeels de kast leeg, omdat mijn lichaam op dat moment al zo’n honger had dat wachten tot het eten niet meer mogelijk leek. Logisch zou je denken, omdat mijn lichaam al de hele dag te weinig voeding binnenkreeg. Daarna werd ik overspoeld door schuld- en haatgevoelens over mijn gedrag en kon ik me daar urenlang druk over maken, met het gevolg dat ik de volgende dag nog strenger voor mezelf was.
“De focus op gewicht, eten en het lichaamsbeeld”
De klassieke eetstoornissen waar wij het meest mee bekend zijn, Anorexia Nervosa, Boulimia Nervosa en Binge Eating Disorder, ontstaan vooral tijdens de puberteit en de adolescentie. Anorexia Nervosa ontwikkelt zich op enig moment in het leven bij 1-4% van de vrouwen, Boulimia Nervosa bij 1-2% en Binge Eating Disorder bij 1-4%[1]. Voor mannen liggen deze cijfers beduidend lager (Anorexia Nervosa 0,16-0,%, Boulimia Nervosa 0,1-0,5% en Binge Eating Disorder 1-3%), maar ook bij mannen kan eetproblematiek een serieus probleem zijn. Sterker nog, veel mannen durven hier niet voor uit te komen omdat eetproblematiek vaak als “vrouwenziekte” wordt bestempeld. Bedenk je daarnaast ook dat dit cijfers zijn van mensen, waarvan bekend is dat zij deze problematiek hebben (gehad), terwijl er ook ontzettend veel mensen rondlopen met eetstoornissen en zich niet laten helpen.
“Maar jij was helemaal niet dik, je bent gewoon stevig”
Toen ik eenmaal zo’n vijftien kilo was afgevallen, en nog rond de 85 kilo woog, kreeg ik de eerste opmerkingen van mensen om mij heen. Als ik dan vertelde 15 kilo te zijn afgevallen, vonden mensen het moeilijk te geloven dat ik zoveel zwaarder was geweest. Want ik was toch nooit echt dik geweest? Ik was gewoon stevig gebouwd, of ik was gewoon “breed”. Newsflash: “breed” of “stevig” genoemd worden is ook niet fijn en ook niet goed voor je zelfvertrouwen. Mijn zelfbeeld veranderde vanaf de dag dat ik 100 kilo woog en nog meer door mijn eetprobleem. Ik kon iedere dag iets anders zien in de spiegel, waar ik me de ene keer goed over voelde en de andere keer barslecht. Op één dag kon het met slechts enkele minuten een wereld van verschil zijn. Mijn hoofd speelde een spelletje met me.
“Dikke mensen of mensen met een gemiddeld gewicht kunnen toch geen eetprobleem hebben?”
Eetstoornissen zijn vaak onopvallend. Mensen om mij heen hadden geen flauw idee, wat er in mijn hoofd afspeelde. Eten deed ik alleen, op werk achter mijn computer of alleen thuis. Of ik at snel mijn lunch op in de keuken, om anderen te vermijden. Ik was bang voor reacties van anderen en mijn focus lag zodanig op eten, dat ik er automatisch vanuit ging dat anderen zich ook op mijn eten zouden focussen. En dan was ik vooral bang voor commentaar op het eten, ook al was het positief commentaar (“zo, zit je weer lekker gezonde salade te eten?”). Maar ik kon me natuurlijk niet altijd schuil houden tijdens het eten. Als ik wist dat ik ergens ging eten, bijvoorbeeld avondeten bij mijn ouders, zorgde ik ervoor dat ik overdag weinig at zodat ik bij het avondeten ‘normaal’ kon eten. Of in ieder geval zo normaal, dat niemand iets zou vermoeden. Niemand vermoedde bij mij eetproblematiek, omdat mensen dit altijd associëren met een (te) laag lichaamsgewicht of een ongezond BMI. Zeg eerlijk, als je denkt aan Anorexia Nervosa, zie je een beeld voor je van een graatmager persoon die er heel kwetsbaar en tenger uitziet. Er zijn echter zoveel meer vormen van eetproblematiek, waarbij je een ‘gezond’ gewicht kunt hebben en de problemen zich met name of enkel psychisch voordoen en (nog) niet in je lichamelijke gezondheid. Al is dat laatste ook dubieus, want een ongezond voedingspatroon heeft natuurlijk vrij snel invloed op je lichamelijke gezondheid, al is dat misschien niet direct zichtbaar.
“Werken als psycholoog en jezelf niet eens kunnen helpen”
In het jaar dat mijn eetproblematiek zich ontwikkelde, studeerde ik af als psycholoog. Hoewel ik wist vanuit mijn opleiding hoe eetproblematiek zich ontwikkelt, wat je daar aan kunt doen en dat behandeling heel effectief kan zijn, heeft het voor mij toch vier jaar geduurd voordat ik hulp heb gezocht. Ik dacht te weten hoe de behandelingen in zijn werk gaan en dat zelf wel toe te kunnen passen, maar dit bleek helaas niet zo te werken. Daarbij werd het voor mij nog lastiger, toen ik net na het ontwikkelen van de eetproblematiek, ook nog eens de diagnose Coeliakie kreeg.
“Wie niet dik wil zijn of worden, moet slim eten”
Nu, vijf jaar later, heb ik een hoop stappen mogen zetten. Een belangrijke overwinning is dat ik open durf te zijn naar anderen over mijn (eerdere) eetstoornissen. Ik vind het erg belangrijk om open te zijn naar anderen, omdat gezonde voedingspatronen, maaltijden en slanke lichamen zo’n hot topic zijn op alle social media, terwijl de gemiddelde vrouw of man niet voldoet aan die patronen en beelden. Maar, dat hoeft toch ook helemaal niet?
Ik heb voor mezelf heel duidelijk besloten, dat ik weer wil genieten van eten. Maar ik weet ook, dat als ik niet meer zo wil worden als toen, ik dat op een gezonde wijze zal moeten doen. Ik eet dan liever veel en grote porties gezond eten, dan één klein mini taartje. Zo heb ik mijn voedingspatroon vormgegeven en ik vind het leuk om dat – sinds kort – samen met confessions op Instagram met anderen te delen (@tessentieel). Ik denk altijd “als je niet weer dik wil worden, moet je slim eten”. Voor mij is ‘dik’ zijn 100 kilo wegen, maar voor iedereen is dit natuurlijk anders.
In een serie van blogs ga ik jullie meer vertellen over eetstoornissen, welke vormen van eetproblematiek er zijn en hoe dit zich kan uiten en ontwikkelen. Ik hoop meer (h)erkenning te kunnen creëren bij anderen door mijn ervaringen te delen en ik hoop dat anderen met eetproblematiek zich minder alleen voelen. Want, een beschadigde of kwetsbare relatie met eten (ik noem het altijd mijn haat/liefde-verhouding) komt bij héél veel mensen voor..
[1] Dit zijn life-time prevalentiecijfers, gebaseerd op verschillende Europese onderzoeken naar de algemene bevolking.
Lees Hier deel 2; mijn verhaal
Misschien ook interessant voor jou: intuïtief eten, wat is het?